🥂 Rynek Opakowań W Polsce 2018

Z powodu różnic w kosztach zużycia energii i logistyki polskie produkty z plastiku mają szansę niedługo zawojować niemiecki rynek – stwierdził Ulrich Reifenhäuser. Podczas Plastpolu 2023 nastąpiło również podpisanie pierwszej umowy dystrybucyjnej pomiędzy polskim recyklerem tworzysz sztucznych ML Polyolefins a dystrybutorem z Aktualnie opakowania z tworzyw sztucznych stanowią ok. 38 proc. rynku opakowań w Polsce, zaś w opakowaniach żywności ok. 50 proc. Według prognoz analityków rynku opakowań, udział tworzyw sztucznych w zastosowaniach do produkcji opakowań wzrośnie do ok. 41-42 proc. Zaś członkom Polskiej Izby Opakowań dziękujemy za konstruktywną obecność w Izbie i udział w jej działalności na rzecz branży opakowań. Korzystając ze szczególnej okazji jaką stanowi Dzień Opakowań, zapraszamy do grona członków Izby firmy, które rozwój krajowego przemysłu opakowań, a zatem i ich firm, uznają za ważny. W ostatnich latach, opłata opakowaniowa w innych krajach UE sięgała kilkuset Euro za tonę wprowadzonego na rynek plastiku, w Polsce ta sama opłata nie wynosiła nawet 5 Euro za tonę. Koszty takiej polityki ponosi później budżet państwa, gdyż to podatnicy a nie producenci opakowań w znacznej części składają się na tzw. Tytuły te przyznawane są raz do roku jednej osobie i jednej firmie w uznaniu szczególnych zasług na polu rozwoju przemysłu i rynku opakowań w Polsce. To jedyne prestiżowe wyróżnienia w branży opakowań. Procedury zgłaszania (nominowania) kandydatów oraz kryteria, które winny spełniać kandydatury, a także procedury przyznawania Poniżej zamieszczamy treść rozporządzenia z grudnia 2020 oraz skan pisma przesłanego przez Izbę do Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Aktualizacja: W wyniku wniosków zgłaszanych do stosownych ministerstw krajów członkowskich UE oraz Komisji, w bazie aktów prawnych Unii Europejskiej zostało opublikowane Sprostowanie do Polsko-Niemiecka Konferencja Branży Opakowań: 23.10.2019 Warszawa (siedziba Instytutu Badawczego Opakowań, ul. Konstancińska 11, 02-942 Warszawa) Konstancińska 11, 02-942 Warszawa) Nawiązanie kontaktu oraz umówienie spotkań biznesowych koordynujemy dla Państwa bezpłatnie. Światowy rynek opakowań i kierunki rozwoju. Aktualnie ocenia się, iż światowy rynek opakowań wynosi ok. 400 mld euro [6]. Rynek opakowań w Polsce to ok. 4 mld euro (ok. 1% światowego rynku opakowań) - rys. 2 [6]. W Chinach zużycie opakowań nie przekracza 30 euro na jednego mieszkańca. To jest 10 razy mniej niż w krajach zachodniej Współpracuje czynnie z przemysłem oraz uczestniczy w pracach wielu instytucji, Rad Naukowych i Komisji, placówek naukowo-badawczych, organizacji rządowych, a także Rad Naukowych i Programowych Konferencji projakościowych o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Tytuł „Zasłużony dla Przemysłu Opakowań” jest nadawany osobom za X3y1. W 2014 r. światowy rynek opakowań był warty 812 mld USD[1]. Polska Izba Opakowań (PIO) szacuje udział naszego kraju w tej wartości na ok. 1,3 proc. Jednak rosnące PKB i zamożność polskiego społeczeństwa, podobnie jak popyt zagraniczny, są dla rodzimych producentów realną szansą na „ugryzienie” dużo większego kawałka rynkowego tortu. Eksperci Banku Zachodniego WBK przewidują, że do 2018 r. polski sektor opakowań może urosnąć nawet o 20 proc., co będzie w dużej mierze zasługą eksportu oraz innowacji. Produkcja opakowań to obecnie jeden z najprężniej rozwijających się sektorów gospodarki globalnej. Co więcej, trendy społeczno-ekonomiczne, demograficzne i kulturowe oraz zmiany we wzorcach konsumpcyjnych na świecie, kształtują optymistyczne prognozy długoterminowe: według agencji analitycznej Smithers Pira rynek opakowań na świecie będzie rósł o 3,5 proc. rocznie aż do 2020 r.[2] –W dzisiejszych czasach praktycznie żadnego produktu nie da się transportować, magazynować czy sprzedawać bez odpowiedniego opakowania. Wobec coraz szybszego postępu cywilizacyjnego i rosnącej konkurencji, rola opakowań rośnie. Opakowania mają wpływ na cały cykl życia produktu, począwszy od konfiguracji procesu produkcyjnego aż do decyzji zakupowej finalnego konsumenta – podkreśla Roman Nagler, dyrektor kredytowy ds. sektorów Banku Zachodniego WBK. Trzy źródła potencjału polskich opakowań Potentatami globalnego rynku opakowań są obecnie Stany Zjednoczone, Japonia i Unia Europejska. W Polsce, zgodnie z analizami PIO, rynek jest warty ponad 8 mld EUR a produkcją zajmuje się ok. 8 tys. podmiotów (głównie MŚP)[3]. Dla części krajowych wytwóców tworzyw sztucznych, szkła, papieru czy drukarni produkcja opakowań jest działalnością uzupełniającą, ale wielu dostrzegło już perspektywę zysków kryjących się w tej specjalizacji. Biorąc pod uwagę dobre prognozy wzrostu PKB i eksportu Polski oraz poziom inwestycji realizowanych przez branżę, eksperci Banku Zachodniego WBK prognozują, że do 2018 r. rynek może urosnąć nawet o 20 proc. w porównaniu do Źródła potencjalnego sukcesu polskiej branży opakowaniowej są co najmniej trzy. Pierwszym jest popyt rynku krajowego. – Zgodnie z naszymi wyliczeniami, w porównaniu z rynkiem opakowań krajów wysokorozwiniętych, zużycie opakowań per capita w Polsce jest o ok. 40 proc. mniejsze. Przeciętny konsument z Europy Zachodniej, USA czy Japonii zużywa średnio w ciągu roku opakowania o wartości ok. 300-340 EUR. Tymczasem Polacy „rozpakowują” rocznie ok. 226 EUR. Luka jest spora, ale coraz bardziej upodabniamy się do Zachodu jeśli chodzi o poziom i wzorce konsumpcji. Będziemy zatem nadrabiać dystans – mówi Wacław Wasiak, Dyrektor Polskiej Izby Opakowań. Drugą ogromną szansę dla polskich opakowań stanowią zamówienia krajowych firm produkujących na eksport. – Rynek opakowań jest bardzo mocno skorelowany z sektorami, będącymi motorami polskiego eksportu tj. przemysłem spożywczym, meblami, artykułami AGD, częściami motoryzacyjnymi czy farmaceutykami i kosmetykami. Eksport rośnie szybciej od całej gospodarki, więc i tempo rozwoju przemysłu opakowań powinno być zauważalnie szybsze od tempa wzrostu PKB. Szacujemy, że jeśli wzrost eksportu z Polski ma wynieść w 2016 r. 6,9 proc., a w latach 2017 i 2018 r. odpowiednio 9 i 9,6 proc., to w co najmniej podobnym stopniu będzie rosło wykorzystanie opakowań przeznaczonych dla produktów eksportowanych z Polski – mówi Artur Chodacki, członek zarządu Banku Zachodniego WBK. Trzecim źródłem dobrej passy przemysłu opakowaniowego powinien być eksport samych opakowań. Wg szacunków PIO, obecnie na rynki zagraniczne trafia ok. 15-20 proc. produkcji branży. Eksperci Banku Zachodniego WBK podkreślają jednak potencjał dalszej ekspansji. Uważają oni, że oferta polskich producentów jest na wysokim europejskim poziomie, a krajowe firmy zdobyły już wiarygodność w oczach zagranicznych kontrahentów. Dla wielu wytwórców eksport staje się osią strategii sprzedażowych. Obecnie krajowy przemysł opakowaniowy w pełni zaspokaja potrzeby rynku wewnętrznego i ma nadwyżki mocy produkcyjnych na poziomie 20-25 proc.[1] – Zagospodarowanie nadwyżek jest uwarunkowane międzynarodową sytuacją ekonomiczną (Zachód) oraz polityczną (Wschód), a także skalą wsparcia polskich firm na rynkach takich jak Bliski Wschód, Afryka Północna czy Ameryka Łacińska. To bardzo obiecujące kierunki dla całego eksportu, a więc także dla polskich opakowań – mówi Roman Nagler. Wyroby z tworzyw sztucznych (1/3 tych wyrobów to opakowania), znalazły się na bardzo wysokim 10. miejscu rankingu Eksportowe TOP50 2016, który uwzględnia 50 branż z największą szansą na sukces sprzedaży zagranicznej w najbliższych latach. Jedyna słuszna strategia: innowacje Opakowania wpływają na usprawnienie procesów produkcyjnych i organizacyjnych, poziom rentowności, kwestie ochrony środowiska czy też wyróżnienie danego produktu spośród innych, a to otwiera ogromną przestrzeń dla udoskonaleń i innowacji. Analitycy światowego rynku opakowań twierdzą wręcz, że branża ma poziom innowacyjności porównywalny z Doliną Krzemową[2]. Również Wacław Wasiak, dyrektor PIO podkreśla, że ciągłe przeobrażenia na rynku dóbr konsumpcyjnych, nowe trendy w sprzedaży i promocji oraz oczekiwania producentów różnego typu towarów powodują, że branża błyskawicznie się zmienia. To stymuluje niewyobrażalną wręcz innowacyjność, zarówno w kontekście materiałów opakowaniowych, jak i typów samych opakowań. Przykładowo, we wszystkich krajach zachodnich ze względu na zmniejszenie liczebności rodzin i wzrost odsetka singli rośnie popyt na mniejsze opakowania. Z kolei rosnąca świadomość konsumentów w zakresie ochrony środowiska czy coraz ostrzejsze wymagania regulacyjne wzmacniają popyt na opakowania z materiałów biodegradowalnych oraz łatwo poddających się procesom recyklingu o niskim współczynniku emisji CO2. Branżę cały czas zmienia też dynamiczny rozwój handlu internetowego, który zapoczątkował ogromną falę innowacji na rynku opakowań z tektury falistej. Zmiany są inspirowane również przez nowe dobra i produkty, dla których potrzebne są nowe typy opakowań. Znane są już np. opakowania, które komunikują się z konsumentem, świecą, ruszają się czy uruchamiają aplikacje mobilne na smartfonach. W obszarze innowacji ogromne możliwości dla firm z branży opakowań stwarza nowa perspektywa unijna 2014-2020, przede wszystkim za sprawą programu Inteligentny Rozwój. Unia oferuje dofinansowanie zarówno firmom, które chcą rozpocząć projekty badawczo-rozwojowe i inwestować w innowacje, jak i przedsiębiorstwom już prowadzącym takie działania. Firmy mogą także liczyć na wsparcie w dążeniach do internacjonalizacji ich działalności oraz (w zależności od regionu) z programów regionalnych lub w ramach programu Polska Wschodnia. Bardzo gorące dla firm, nie tylko w branży opakowań, jest tegoroczne lato. Z końcem lipca zakończy się nabór wniosków w ramach działania „Szybka ścieżka”, gdzie firmy mogą dostać wsparcie na realizację prac B+R. W okresie lipiec-sierpień przewidywany jest nabór dla dużych firm w ramach wspierającego wdrożenia instalacji demonstracyjnych i pilotażowych. Od 1 czerwca do 31 sierpnia będą przyjmowane wnioski w ramach wspierającego wdrożenie własnych prac rozwojowych. Bank Gospodarstwa Krajowego ogłosił rozpoczęcie w lipcu trwającego do końca września naboru wniosków o premie w wysokości do 6 mln zł na wsparcie inwestycji związanych z wdrożeniem zakupionych lub własnych nowych technologii. [1] Jak wyżej [2] Future of packaging, Recounter, #0341/30/09/2015 [1] Szacunki agencji Smithers Pira: [2] Jak wyżej [3] Dane Polskiej Izby Opakowań: Rynek producentów opakowań w Polsce jest wart 33,5 mld zł, ale już w 2020 roku osiągnie wartość 46 mld zł, przy rokrocznym wzroście na poziomie ok. 6,8 proc. – wynika z raportu „Branża opakowań w Polsce 2010-2016 i prognozy 2017-2020” przygotowanego przez Equity Advisors. Wyższe tempo wzrostu rynku opakowań będzie determinowane przede wszystkim rosnącymi wydatkami na konsumpcję, zmianą stylu życia oraz eksportem. Ponadto, eksperci Equity Advisors zauważają, że branża opakowań w Polsce silnie się konsoliduje i odpowiada za blisko 1/3 wartości zrealizowanych fuzji i przejęć w Europie Środkowo-Wschodniej. W latach 2010-2016 wartość wszystkich 36 transakcji na polskim rynku została oszacowana na 599 mln euro. Zgodnie z prognozami ekspertów Equity Advisors, firmy doradczej specjalizującej się w transakcjach kapitałowych, dynamika polskiego sektora opakowań w latach 2016-2020 będzie niemal dwa razy większa niż w przypadku rynku globalnego. Międzynarodowa firma doradcza Smithers Pira prognozuje, że do 2020 roku światowy sektor opakowań będzie rósł o 3,5 proc. rocznie, aby w tymże roku osiągnąć wartość 1 biliona dolarów amerykańskich.– Zmiana zapotrzebowania na opakowania zależy od wielu czynników. Część z nich ma wpływ na branżę tylko przez krótki okres, inne należy rozpatrywać w perspektywie długoterminowej. Poza gospodarką danego kraju, ważne są również czynniki społeczne, takie jak zmiana trybu życia, demograficzne, związane ze starzeniem się społeczeństw, marketingowe – coraz więcej firm traktuje opakowania jako wyróżnik marki, środowiskowe i technologiczne. Zmiany te powodują wzrost zamówień na produkty takie jak żywność, gotowe posiłki czy leki, które wymagają opakowania – podkreśla Dawid Michalik, Prezes Zarządu Equity Advisors. Fuzje i przejęcia - kluczowe transakcje producentów opakowań z papieru Na polskim rynku opakowań w latach 2010-2016 zrealizowano w sumie 36 transakcji fuzji i przejęć. Łączna ujawniona wartość 19 z nich wyniosła 374 mln euro. Biorąc pod uwagę średnią wartość transakcji – 19 mln euro – eksperci Equity Advisors oszacowali, że wartość wszystkich 36 fuzji i przejęć wyniosła 599 mln euro. Najliczniej reprezentowanym sektorem na liście transakcji są producenci opakowań papierowych, którzy byli przedmiotem 19 transakcji. W tej branży zrealizowano również największe przejęcie – zakup fabryki papieru w Myszkowie w 2016 r. przez Schumacher Packaging GmbH za 100 mln euro. 13 transakcji dokonano w sektorze opakowań plastikowych. – Ogólnym trendem na rynku fuzji i przejęć w Polsce jest rosnąca liczba konsolidacji, w których to polska firma dokonuje przejęć za granicą. Przykłady takich transakcji znajdujemy także na rynku opakowań. W sierpniu 2016 r. Can Pack z siedzibą w Krakowie ogłosiła uzgodnienie zakupu 100 proc. Cia Metalic do Nordeste, firmy zajmującej się produkcją puszek. Sprzedającym był brazylijski producent stali Cia Siderúrgica Nacional Cena sprzedaży została ustalona na 98 mln dolarów – zauważa Błażej Żarna, wiceprezes Equity Advisors. Na rynku opakowań w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE) w latach 2010-2016 zrealizowano 131 transakcji. Do publicznej wiadomości przekazane zostały wartości 57 przejęć znaczących pakietów o łącznej wartości 804 mln euro. Biorąc pod uwagę średnią wartość transakcji na poziomie 13,5 mln euro, Equity Advisors szacuje, że łączna wartość wszystkich 131 zrealizowanych transakcji wyniosła ok. 1 774 mln euro. Warto zauważyć, że w krajach Europy Środkowo-Wschodniej licznie reprezentowana jest Polska. Spośród 17 krajów, najwięcej transakcji zostało zrealizowanych w Polsce – aż 27 proc. fuzji i przejęć w CEE. Biorąc pod uwagę wartość transakcji – polski rynek odpowiada za aż jedną trzecią łącznej ich wartości. 25% rynku dla papieru Biorąc pod uwagę główny surowiec, z którego robione są opakowania, raport Equity Advisors pokazuje, że na rynku dominują te plastikowe i z tworzyw sztucznych. Ich produkcja generuje prawie 50 proc. przychodów rynku – 16,5 mld zł. Na drugim miejscu – z 25 proc. udziałem znalazł się papier, następnie metal (13 proc.) i szkło (10 proc.). Choć na polskim rynku działają globalne koncerny, większą część przychodów sektora generują mniejsze firmy konkurujące ze sobą w różnych segmentach. Blisko 500 spółek osiągających roczne przychody poniżej 50 mln zł w sumie odpowiada za aż 77 proc. przychodów branży. Zdecydowanie mniej jest podmiotów o wyższych przychodach. Tylko 59 firm osiąga przychody mieszczące się w przedziale 50-100 mln zł (9 proc. przychodów), a 90 – wyższe (14 proc. przychodów). Przychody ze sprzedaży wygenerowane przez 20 największych przedsiębiorstw stanowią 32 proc. przychodów całego sektora w roku 2015, co świadczy o dużym rozdrobnieniu rynku. 37% wzrost rynku napędzanego konsumpcją i eksportem Zgodnie z szacunkami Equity Advisors, rynek opakowań w Polsce w latach 2016-2020 będzie rósł o 6,8 proc. rocznie. W efekcie do 2020 roku urośnie o nawet 37 proc. w porównaniu do 2015 roku i osiągnie wartość 46 mld zł. Wzrost ten determinowany jest wskaźnikami makroekonomicznymi, takimi jak PKB oraz tendencjami występującymi w polskim społeczeństwie i gospodarce. Po pierwsze, tempo wzrostu rynku opakowań skorelowane jest dodatnio z wydatkami na konsumpcję. Z najnowszych danych GUS wynika, że w całym 2016 roku dynamika konsumpcji wyniosła aż 3,6 proc. r/r, co stanowi najlepszy wynik od 2008 roku. – Spodziewamy się, że bardzo dobry popyt wewnętrzny, wspierany głównie konsumpcją indywidualną, utrzyma się również w tym roku za sprawą podobnych czynników, które oddziaływały na Polaków w ubiegłym roku, takich jak spadające bezrobocie, wzrost płac oraz program 500 plus. A im wyższy będzie wzrost wydatków, tym szybciej będzie rósł rynek opakowań – ocenia Błażej Żarna, wiceprezes Equity Advisors. Po drugie, prognoza niemal dwukrotnie wyższej dynamiki polskiego rynku opakowań w porównaniu do rynku międzynarodowego to pochodna rosnącego popytu na opakowania w przeliczeniu na osobę. Zgodnie z wyliczeniami Polskiej Izby Opakowań (PIO) przeciętny konsument pochodzący z krajów wysokorozwiniętych, takich jak USA, Japonia czy też państwa Europy Zachodniej, zużywa średnio rocznie opakowania o wartości 300-340 euro. Dla porównania, średnia dla Polski jest o ok. 100 euro mniejsza. To w dobry sposób obrazuje perspektywy rynku i oznacza, że nasz kraj ma jeszcze sporo do nadrobienia i osiągnięcia. Trzecią siłą polskiego rynku opakowań jest eksport. Z jednej strony chodzi o rosnące zamówienia na same opakowania, które w oczach zagranicznych partnerów są uznawane za towary najwyższej jakości. Wzrost eksportu jest konsekwencją posiadanych przez krajowych producentów nadwyżek zdolności produkcyjnych, które według szacunków PIO wynoszą około 20-25 proc. Z drugiej zaś, na wzrost rynku wpływa eksport branż, do których są dostarczane opakowania. Mowa tutaj o branży spożywczej, samochodowej czy meblarskiej. Z szacunków Banku Zachodniego WBK wynika, że polski eksport ma rosnąć w tempie od 6,9 proc. w 2016 roku do nawet 9,6 proc. w 2018 roku. Stąd w podobnym stopniu będzie rosło wykorzystanie opakowań przeznaczonych dla produktów eksportowanych z W związku z dominującymi trendami, największy udział we wzroście rynku w najbliższych latach, będzie mieć produkcja opakowań papierowych i tekturowych. Drugim surowcem, którego dynamika przekroczy przeciętny wzrost całego rynku jest plastik – mówi Dawid Michalik, Prezes Zarządu Equity Advisors. Metodologia Raport „Branża opakowań w Polsce – podsumowanie 2010-2016 i prognozy 2017-2020. Wyceny spółek, fuzje i przejęcia, tendencje, prognozy” został opracowany przez ekspertów Equity Advisors w okresie od października 2016 do stycznia 2017 roku. Do analiz i obliczeń dotyczących rynku opakowań w Polsce wykorzystano dane finansowe 638 przedsiębiorstw za lata 2012-2015, które zgodnie z PKD są producentami opakowań papierowych (PKD plastikowych (PKD szklanych (PKD metalowych (PKD bądź drewnianych (PKD Lista ta została uzupełniona i rozszerzona o podmioty, które należą do stowarzyszeń producentów opakowań, ich nazwy pojawiły się w opracowaniach branżowych lub też zamieścili materiały reklamowe w mediach. Następnie była ona weryfikowana w oparciu o sprawozdania, raporty spółek oraz informacje na temat działalności zawarte na firmowych stronach internetowych. Miało to na celu sprawdzenie, czy dane przedsiębiorstwo jest tylko i wyłącznie producentem opakowań, czy też prowadzi inną działalność. W drugim przypadku przychody przedsiębiorstwa były korygowane proporcjonalnie do szacowanego przez nas udziału przychodów z działalności w zakresie produkcji opakowań. Na tej podstawie zostało wyodrębnionych i poddanych dalszej analizie 638 przedsiębiorstw. Equity Advisors działa na rynku od 2010 roku i specjalizuje się w pozyskiwaniu kapitału na rozwój i inwestycje oraz transakcjach fuzji i przejęć firm. Projekt pt. „Nowe obszary w badaniach innowacji społecznych: zarządzanie innowacjami społecznymi na rzecz zastosowania bioplastiku” (ang. New Frontiers in Social Innovation Research: Social Innovation Management for BIOPlastics, dalej SIMBIO) realizują w Polsce w partnerstwie Szkoła Główna Handlowa w Warszawie i Uniwersytet Łódzki w ramach grantu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, uzyskanego w wyniku procedury konkursowej w Programie Trans-Atlantic Platform: Social Innovation Call. Zespół badaczy z SGH i UŁ współpracuje w konsorcjum z naukowcami z zagranicznych ośrodków, tj. Coventry University w Wielkiej Brytanii, Federal University of São Carlos w Brazylii oraz Simon Fraser University w Kanadzie. Realizacja projektu SIMBIO obejmuje dwuletni okres od r. do r. Projekt pełni funkcję platformy współpracy interesariuszy rynku bioopakowań do żywności w dążeniu do tworzenia i wdrażania innowacji społecznych. Zaplanowano cztery etapy projektu, które zostały zaprezentowane na rys. 1. Ich realizacja w Polsce i krajach partnerskich pozwala na transfer wiedzy i doświadczeń w skali globalnej. Głównym celem projektu jest rozwój społecznych innowacji, wychodzących naprzeciw środowiskowym i społecznym wyzwaniom, w zastosowaniu bioopakowań w łańcuchach dostaw żywności, biorąc pod uwagę cały cykl życia produktów. Znaczenie prowadzonych prac rozwojowych Każdego roku do mórz i oceanów trafia około 10 mln t odpadów. Ocenia się, że 80% wszystkich odpadów w wodach słonych stanowią tworzywa sztuczne (COM 2013, s. 6-7). Głównym źródłem odpadów z tworzyw sztucznych w Unii Europejskiej są opakowania (COM 2018). Rynek opakowań do żywności dostrzega negatywny wpływ opakowań konwencjonalnych na środowisko przyrodnicze i monitoruje zachodzące zmiany w przepisach prawa. W odpowiedzi na wyzwania gospodarki cyrkularnej poszukuje się nowych rozwiązań, w tym stopniowo dostrzega potencjał wykorzystania bioopakowań w łańcuchach dostaw produktów spożywczych i potrzebę zarządzania ich cyklem życia w sposób w najmniejszym stopniu oddziałujący negatywnie na środowisko przyrodnicze. Rynek bioopakowań obejmuje różne sektory (European Bioplastics 2018), ale szczególną uwagę ze względów środowiskowych zyskują bioopakowania biodegradowalne (ang. biodegradable) i wytwarzane z materiałów z surowców odnawialnych (ang. bio-based), wśród których segmentem opakowań certyfikowanych zgodnie z normą EN 13432 są opakowania kompostowalne. Projekt SIMBIO stanowi ważny głos w globalnej dyskusji nad pilną potrzebą zmniejszenia negatywnego wpływu branży opakowań na środowisko przyrodnicze. Integruje on przedstawicieli różnych grup, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych interesariuszy łańcuchów dostaw bioopakowań, chcąc poszukiwać jak najlepszych rozwiązań przy uwzględnieniu potrzeb i możliwości każdej ze stron. Wykorzystując metodykę społecznego laboratorium współpracy (ang. Social Innovation Lab), staje się platformą otwartego dialogu, dzięki któremu zidentyfikowano kluczowe problemy i bariery dla rozwoju rynku bioopakowań do żywności, poddano analizie ich przyczyny, jak również wskazano trzy priorytetowe rozwiązania dedykowane opakowaniom kompostowalnym, ocenianym przez interesariuszy jako przypuszczalnie najbardziej ekologiczna alternatywa dla opakowań konwencjonalnych. Cele podjęte w projekcie SIMBIO na rzecz zwiększenia udziału rynkowego opakowań kompostowalnych są ambitne i zorientowane na długookresową perspektywę. Aktualne dane szacunkowe wskazują, że opakowania kompostowalne mogą zastąpić od 5% do 8% obecnego zużycia opakowań z tworzyw sztucznych (Collacott 2022). Etapy postępowania badawczego W pierwszym etapie projektu pt. „Identyfikacja wyzwań” dokonano pogłębionej, jakościowej diagnozy uwarunkowań rozwoju rynku bioopakowań do żywności w Polsce na kanwie wyników i wniosków z dialogu z interesariuszami łańcuchów dostaw. W rezultacie wskazano rolę poszczególnych grup interesariuszy, powiązań między nimi, aktywatorów i czynników wspierających oraz barier dla rozwoju polskiego rynku bioopakowań zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym. Realizacja pierwszego etapu projektu odbyła się w Polsce od r. do r. Bardziej szczegółowy opis rezultatów etapu został przedstawiony w Raporcie pt. „Identyfikacja wyzwań dla zastosowania opakowań z bioplastiku”. Druga faza projektu pt. „Analiza i zrozumienie problemu” została zrealizowana od lutego 2021 r. do listopada 2021 r. Uwaga badaczy koncentrowała się na dogłębnej analizie i zrozumieniu głównych problemów oraz barier w rozwoju łańcuchów dostaw bioopakowań spożywczych (m. in. opakowań kompostowalnych) do żywności w Polsce zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym. W tym celu przeprowadzono warsztat 1 zgodnie z metodyką Social Innovation Lab, a wnioski przedstawiono w Raporcie pt. „Analiza i zrozumienie problemów dla zastosowania opakowań z bioplastiku”. Etap trzeci pt. „Projektowanie potencjalnych rozwiązań” miał na celu identyfikację i ocenę potencjalnych rozwiązań dedykowanych przyczynom problemów i barier dla rozwoju rynku bioopakowań w Polsce. Został zrealizowany w okresie od roku do r. Punktem wyjścia była lista problemów i barier oraz ich przyczyn dla rozwoju łańcuchów dostaw bioopakowań w Polsce zgodnie z zasadami GOZ wypracowana w I oraz II etapie projektu. Rozpoznano kluczowe z nich, kierując ankietę do interesariuszy projektu. Na podstawie wyników badania ankietowego określono zagadnienia, które stanowiły zasadniczy przedmiot dyskusji podczas warsztatu 2 Social Innovation Lab. Efektem prac jest szeroka lista rozwiązań stanowiących różnego typu innowacje wraz ze wskazanymi przez interesariuszy rozwiązaniami priorytetowymi. Prace zrealizowane na tym etapie oraz wynikające konkluzje zostały opisane w Raporcie pt. „Projektowanie potencjalnych rozwiązań dla zastosowania opakowań z bioplastiku”. Czwarty, ostatni etap pt. „Szybkie prototypowanie potencjalnych rozwiązań” zamyka całość prac badawczo-rozwojowych, których przedmiotem było zarządzanie społecznymi innowacjami na rzecz zastosowania bioplastiku. Prace były zrealizowane w okresie od r. do r. Punktem wyjścia była lista priorytetowych rozwiązań dla rozwoju łańcuchów dostaw bioopakowań w Polsce zgodnie z zasadami GOZ wypracowana na poprzednim, III etapie projektu. Rozwiązania te były przedmiotem pogłębionych dyskusji podczas 3 warsztatu interesariuszy projektu SIMBIO. W efekcie dokonano szybkiego prototypowania i testowania rozwiązań w warunkach prac warsztatowych oraz oceny wykonalności, funkcjonalności i potencjalnego wpływu rozwiązań na rozwój rynku bioopakowań w GOZ. Rezultaty prac, wzbogacone przykładami rozwiązań z innych krajów, zostały opisane w Raporcie pt. „Szybkie prototypowanie potencjalnych rozwiązań dla zastosowania opakowań z bioplastiku”. Wyzwania dla rozwoju rynku bioopakowań w Polsce Pogłębiona analiza polskiego rynku bioopakowań, przeprowadzona w otwartym dialogu z przedstawicielami interesariuszy w pierwszym etapie projektu SIMBIO, pozwoliła zdiagnozować cztery główne problemy. Badania w drugim etapie pozwoliły zgłębić bariery i ich przyczyny oraz sformułować niezwykle cenne wnioski nie tylko w odniesieniu do poszczególnych kwestii problemowych, ale także do ich wzajemnych relacji w ujęciu przedmiotowym. W dyskusjach podkreślano, że pierwszy problem – nieznaczny udział bioopakowań w rynku opakowań do żywności w Polsce – wymaga wprowadzenia rozwiązań przeciwdziałających przyczynom, takim jak wyższe ceny rynkowe oraz ograniczone właściwości bioopakowań w stosunku do opakowań z tworzyw sztucznych. Brakuje również rozwiązań, które zwiększałyby konkurencyjność rynkową bioopakowań (w tym opakowań kompostowalnych). Przyczyny drugiego zidentyfikowanego problemu – niskiej świadomości i skłonności konsumentów do kupowania żywności w bioopakowaniach – obejmują brak odpowiednich działań edukacyjnych wobec niskiej świadomości społecznej w zakresie bioopa- kowań, niewystarczającą infrastrukturę do gospodarowania bioodpadami, małe zaangażowanie władz lokalnych w rozwój i finansowanie infrastruktury służącej kompostowaniu, a także nieuczciwe praktyki biznesowe wprowadzające klientów i konsumentów w błąd, znane jako greenwashing. Wśród głównych przyczyn niewystarczającej odpowiedzialności społecznej i środowiskowej przedsiębiorstw w łańcuchach dostaw opakowań do żywności na rzecz GOZ (trzeci problem) uczestnicy zidentyfikowali niewystarczającą integrację celów ekonomicznych, środowiskowych i społecznych w jeden główny zrównoważony cel rozwoju przedsiębiorstw ze względu na brak kompetencji i doświadczenia przedsiębiorstw w obszarach gospodarki cyrkularnej i rynku bioopakowań. Kolejne zidentyfikowane przyczyny to brak powiązania oceny inwestorów ze zrównoważonym rozwojem przedsiębiorstwa, w tym z podejściem do zarządzania opakowaniami w sposób odpowiedzialny środowiskowo, niewystarczająca współpraca przedsiębiorstw na rzecz gospodarki cyrkularnej, jak również brak presji społecznej na realizację działań odpowiedzialnych środowiskowo i społecznie przez przedsiębiorstwa oraz greenwashing wynikający z dążenia do uzyskania wizerunku firmy ekologicznej lub odpowiedzialnej społecznie. Niski poziom rozwoju gospodarki odpadami opakowaniowymi nadającymi się do kompostowania (czwarty problem) wynika z kolei przede wszystkim z braku jednolitych i przejrzystych przepisów dotyczących planowania i organizacji systemu obiegu zamkniętego opakowań nadających się do kompostowania, niewystarczającej komunikacji między sektorem prywatnym i publicznym na temat sposobów zwiększenia wykorzystania kompostowalnych opakowań na żywność, słabo rozwiniętego systemu gospodarki odpadami nadającymi się do kompostowania, w którym trudno odróżnić odpady opakowaniowe nadające się do kompostowania od odpadów konwencjonalnych, a także z braku inwestycji w infrastrukturę służącą do kompostowania ze względu na wciąż małe zainteresowanie jej wykorzystaniem. Rekomendowane kierunki rozwoju Rozwój niszowego rynku bioopakowań do żywności wobec licznych problemów, barier i ich przyczyn wymaga zaangażowania wewnętrznych i zewnętrznych interesariuszy łańcuchów dostaw, w tym sektorów prywatnego, publicznego oraz obywatelskiego. W celu osiągnięcia najlepszych rezultatów kluczowe staje się wypracowanie trwałej i odpowiedzialnej współpracy między zaangażowanymi interesariuszami. Umożliwi ona przepływ wiedzy, informacji, doświadczeń i wymianę potrzeb wszystkich stron, co pozwoli na uniknięcie dublowania realizowanych działań oraz rozproszenia zasobów, w tym środków finansowych. Zwiększanie wykorzystania bioopakowań na rynku żywności stanowi długotrwały proces obejmujący zmiany modeli biznesowych, edukację konsumentów, rozwój infrastruktury gospodarki odpadami i opracowanie przepisów prawa odpowiadających potrzebom uczestników rynku. Szeroka perspektywa spojrzenia na problem podkreśla jego złożoność i zależność od wzajemnie oddziałujących na siebie elementów. Wyzwaniem staje się nie tylko wzrost popytu i podaży na rynku bioopakowań, ale również zapewnienie skutecznego domknięcia ich cyklu życia zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym. Wyniki badań w projekcie SIMBIO umożliwiły określenie wyzwań, przed którymi stoją interesariusze, jak również sygnalizują kierunki działań, których realizacja ma szansę umożliwić osiągnięcie korzyści dla klimatu i środowiska, przedsiębiorstw oraz konsumentów będących uczestnikami rynku bioopakowań w Polsce. Artykuł jest rezultatem projektu naukowego „Nowe obszary w badaniach innowacji społecznych: zarządzanie innowacjami społecznymi na rzecz zastosowania bioplastiku”, no. T-AP SI/SIMBIO/1/2020, finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) w Polsce w ramach programu Trans-Atlantic Platform: Social Innovation Call. Jakub Brzeziński Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Logistyki Grażyna Kędzia Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Logistyki Barbara Ocicka Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji, Zakład Zarządzania Ryzykiem Aneta Pluta-Zaremba Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Katedra Logistyki Marta Raźniewska Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Logistyki Jolanta Turek Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji, Zakład Zarządzania Ryzykiem Beata Wieteska-Rosiak Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Inwestycji i Nieruchomości Bibliografia 1. European Bioplastics (2018), What are bioplastics?, (dostęp: 2. Collacott, L. (2022). We need compostable packaging, but it’s still single use, (dostęp: 3. COM (2013). Zielona Księga w sprawie europejskiej strategii dotyczącej odpadów z tworzyw sztucznych w środowisku 4. COM (2018). Europejska strategia na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym. Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów

rynek opakowań w polsce 2018